Nông sản, thực phẩm Việt liên tục bị EU cảnh báo

Sau gần 2 năm Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) có hiệu lực, nông sản, thực phẩm Việt xuất khẩu vào thị trường EU tăng mạnh. Hiện, EU trở thành thị trường lớn thứ 3 của nông sản, thực phẩm Việt Nam. Song, thời gian gần đây, các mặt hàng nông sản, thực phẩm Việt xuất khẩu sang thị trường này liên tục bị cảnh báo về ATTP.

Sản phẩm mì ăn liền Việt Nam xuất khẩu sang EU bị cảnh báo vì chứa chất cấm. Ảnh minh họa

Mới đây, Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật Việt Nam (Văn phòng SPS Việt Nam) đã nhận được cảnh báo của EU, về một số sản phẩm mì ăn liền xuất khẩu của DN Việt Nam. Theo đó, Đức gửi cảnh báo mì ăn liền hương vị gà, cà ri của Công ty CP Thực phẩm Á Châu vì chứa chất cấm ethylene oxide vượt ngưỡng quy định của EU; Malta gửi cảnh báo sản phẩm bánh phở hiệu Nguyễn Gia do xác định nguyên liệu sản xuất loại bánh phở này từ gạo biến đổi gen.

Không chỉ có các sản phẩm mì ăn liền, trước đó, tháng 9/2021, Văn phòng SPS Việt Nam nhận được cảnh báo từ EU đối với sản phẩm đùi ếch đông lạnh do chứa chất cấm nitrofurans. Nhà sản xuất là Công ty TNHH Thương mại và Chế biến thực phẩm Ngọc Hà (tỉnh Tiền Giang). Pháp đã thu hồi sản phẩm trên thị trường, còn Thụy Sỹ sử dụng biện pháp tiêu hủy.

Đầu tháng 10/2021, Bộ Công Thương thông báo thu hồi lô gạo thơm giống ST25 hiệu Nữ hoàng tại Bỉ. DN xuất khẩu Việt Nam chủ động thu hồi bởi kết quả kiểm tra phát hiện có dư lượng tricyclazolevượt vượt mức cho phép.

Cũng trong thời gian này, một số nông sản như: Chôm chôm, mộc nhĩ khô, hạt tiêu đen, bột quế, hay sản phẩm thủy sản của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU cũng bị cảnh báo dư lượng các chất có hại, thậm chí sản phẩm chôm chôm còn phát hiện có chất cấm.

Quả chôm chôm Việt Nam bị EU cảnh báo vì phát hiện có chất cấm hồi cuối năm 2021. Ảnh minh họa

Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam Ngô Xuân Nam khuyến cáo, các đơn vị cần lưu ý nắm chắc và tuân thủ nghiêm túc những quy định của thị trường nhập khẩu, đảm bảo không bị thu hồi, cảnh báo vi phạm, tránh ảnh hưởng đến uy tín của DN.

Đối với các sản phẩm thủy sản cần kiểm soát, quản lý và sử dụng đúng quy định về chất lượng thức ăn chăn nuôi trong nuôi trồng thủy sản và kiểm soát chặt chẽ các mối nguy gây mất ATTP trong quá trình sơ chế, chế biến.

Đối với các sản phẩm gạo, rau quả, trái cây cần kiểm soát, quản lý và sử dụng đúng quy định về hóa chất bảo vệ thực vật, kiểm soát chặt chẽ các mối nguy gây mất ATTP trong quá trình sơ chế, đóng gói; tăng cường truy xuất nguồn gốc, quản lý vùng trồng…

Đối với chỉ tiêu ethylene oxide trong các sản phẩm thảo mộc, rau củ khô, hạt vừng (có trong gói gia vị của mì ăn liền), hiện EU quy định ngưỡng cho phép rất thấp, từ 0,01 mg/kg – 0,02mg/kg. Do đó, các DN xuất khẩu sang EU cần phải điều chỉnh công nghệ, kiểm soát nguyên liệu để phù hợp với yêu cầu thị trường.

Nắm chắc tiêu chuẩn, đầu tư cho chất lượng

Nhận định thị trường EU còn nhiều tiềm năng nhưng lại khó tính, có những quy định chặt chẽ về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, đã đến lúc các bộ, ngành, địa phương và DN cần phối hợp xây dựng một chiến lược tổng thể và kế hoạch hành động để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản sang thị trường này.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, 3 trở ngại lớn nhất đối với nông sản Việt Nam khi vươn ra thế giới là: Biến đổi khí hậu, biến động thị trường và biến chuyển trong xu thế tiêu dùng. Trong đó, thế giới đang mạnh mẽ chuyển sang sản xuất và tiêu dùng xanh.

Dưới góc độ DN xuất khẩu nông sản, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Ameii Việt Nam Nguyễn Khắc Tiến cho rằng, các DN cần nghiêm túc hơn trong việc kiểm soát quy trình sản xuất, từ khâu trồng, chăm sóc, thu hoạch đến kiểm nghiệm sản phẩm. Không chỉ với sản phẩm xuất khẩu của mình, DN cần cẩn trọng ngay khi gia công cho các đơn vị khác. Bởi, nhiều DN hiện chỉ chú trọng việc kiểm soát các sản phẩm của mình, mà quên mất rằng chỉ cần một DN yếu kém thì cả hệ thống sẽ bị ảnh hưởng theo.

Để nông sản Việt Nam xuất khẩu bền vững sang EU, ông Ngô Xuân Nam cho rằng, muốn xuất khẩu hàng hoá “dài hơi” vào EU thì phải đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn của thị trường này. Khi phía EU đưa ra quy định, nghiên cứu dựa trên cơ sở khoa học thì chúng ta phải thay đổi để đáp ứng yêu cầu. DN không nên quá nóng vội, nếu chạy theo xuất khẩu số lượng sẽ không bền vững.

“Thực tế cho thấy, khi tham gia hội nhập sâu rộng, các nước vẫn có những vi phạm, bị cảnh báo. Điều này là bình thường. Điều quan trọng là DN cố gắng tối đa không vi phạm. Vấn đề là sau mỗi cảnh báo, các DN rút ra được bài học gì, lý do từ đâu” - ông Ngô Xuân Nam nói.

Như vậy, để đi đường dài, DN thương mại, chế biến cần thay đổi tư duy, tập trung vào chất lượng sản phẩm. Đặc biệt các DN nhỏ và vừa, cần có bộ phận nghiên cứu về kỹ thuật, tiêu chuẩn xuất khẩu. Về phía Văn phòng SPS Việt Nam luôn sẵn sàng hỗ trợ DN, hợp tác xã, đối tượng sản xuất trong việc nắm chắc tiêu chuẩn kỹ thuật của các thị trường để sản xuất hàng hoá phù hợp.

Theo thống kê Văn phòng SPS Việt Nam, từ đầu năm đến nay, hệ thống cảnh báo về ATTP và thức ăn chăn nuôi của EU đã phát đi 2.531 cảnh báo sản phẩm của các quốc gia vi phạm quy định. Riêng Việt Nam có 50 cảnh báo liên quan nông sản, thực phẩm.