Đặt hàng online và nhận các đơn hàng từ shipper có lẽ hiện đang trở thành một thói quen vô cùng quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày của mọi người bất kể ở thành thị hay nông thôn, đặc biệt là sau hơn hai năm đại dịch Covid-19. Xu thế phát triển của kinh tế số ở Việt Nam cùng Covid-19 vô tình trở thành “cú hích” khiến cho nhu cầu về logistics, đặc biệt là e-logistics (logistics điện tử) bùng nổ. E-logistics tăng trưởng vũ bão Báo cáo từ Công ty nghiên cứu thị trường Statista chỉ ra rằng, số lượng người Việt mua hàng trực tuyến lên đến hơn 51 triệu trong năm 2022, tăng 13,5% so với năm trước. Bên cạnh đó, báo cáo "Nghiên cứu về hình thức kinh doanh thương mại điện tử xuyên biên giới" do Công ty bưu chính thương mại điện tử (e-logistics) Ninja Van Group hợp tác Mạng lưới bưu chính DPD Group công bố mới đây cho thấy, người Việt Nam yêu thích việc mua sắm online và đang dẫn đầu khu vực Đông Nam Á ở nhiều chỉ số.

ghi chú ảnh: (Bên cạnh các dịch vụ logistics trong nội địa, dịch vụ e-logistics xuyên biên giới được cho là sẽ góp phần mở rộng thị trường xuất nhập khẩu, tạo cơ hội cho Việt Nam trở thành một trong quốc gia top đầu về e-logistics trong khu vực Đông Nam Á)

Cụ thể, 73% người trả lời tại Việt Nam cho biết thường xuyên mua hàng trên các nền tảng mua sắm thương mại điện tử (e-commerce) và 59% đã từng nhiều lần đặt hàng hoặc mua sắm trên các website quốc tế. Theo báo cáo, Việt Nam hiện đang chiếm 15% tổng thị trường mua sắm trực tuyến tại Đông Nam Á, chỉ đứng sau Thái Lan với tỉ lệ 16% và ngang bằng với Philippines.

Bên cạnh các cơ hội phát triển bùng nổ do những thay đổi từ hành vi mua sắm của người tiêu dùng, logistics nói chung và e-logistics nói riêng của Việt Nam vẫn phải đối mặt với các thách thức đặc thù, trong đó nổi bật là bài toán về chi phí.

So với các mô hình logistic truyền thống, e-logistics hiện đang phát triển mạnh mẽ. Và theo những người trong cuộc, sẽ có những yếu tố chính đóng vai trò quyết định trong việc giảm thiểu chi phí logistics trong thương mại điện tử.

Ngoài ra, một thách thức khác phải kể đến là sự khác biệt giữa khu vực thành thị và nông thôn buộc các nhà cung cấp dịch vụ e-logistics phải có những tính toán cũng như chiến lược đầu tư dài hơi để có thể phát triển.

Bên cạnh các dịch vụ logistics trong nội địa, dịch vụ e-logistics xuyên biên giới được cho là sẽ góp phần mở rộng thị trường xuất nhập khẩu, tạo cơ hội cho Việt Nam trở thành một trong quốc gia top đầu về e-logistics trong khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, việc kết nối giữa người mua và người bán xuyên biên giới cũng cần được hỗ trợ đặc biệt.

Tại tọa đàm “Cơ hội và thách thức nào cho Việt Nam trở thành điểm đến về đầu tư e-logistics tại Đông Nam Á?”, ông Trần Thanh Hải - Phó cục trưởng Cục xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, một chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực xuất nhập khẩu và logistics cho biết, Covid-19 tác động lớn đến hoạt động kinh tế - xã hội, trong đó có tác động tiêu cực đến nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Tuy nhiên đối với ngành thương mại điện tử thì lại là một chất xúc tác đặc biệt và đã tạo ra một cú hích rất lớn về logistics. Cùng với đà tăng trưởng của thương mại điện tử, logistics cũng có sự tăng trưởng mạnh mẽ.

“Cho đến nay chúng ta thấy rằng, Việt Nam với số người dùng trẻ và tốc độ tiếp cận rất lớn cũng như khả năng dùng công nghệ nhanh và cao, số người dùng phương tiện điện tử thường xuyên đã lên đến khoảng 50-55 triệu người. Như vậy thị trường hoạt động thương mại điện tử ở Việt Nam rất lớn, kéo theo các hoạt động logistics điện tử cũng rất lớn”, ông Trần Thanh Hải nhận định.

Theo ông Trần Thanh Hải, cùng với số lượng giao dịch đơn hàng thương mại điện tử lớn, thì logistics trong thương mại điện tử cũng phải có tăng trưởng để bắt kịp tốc độ phát triển của các đơn hàng. Vì vậy rất cần các doanh nghiệp có đủ năng lực, có tính chuyên nghiệp cao và có mạng lưới phủ rộng để đáp ứng được sự tăng trưởng của mạng lưới thương mại điện tử.

Cơ hội và thách thức

Ông Phan Xuân Dũng - Giám đốc Kinh doanh Công ty Ninja Van Việt Nam, một "kỳ lân" trong lĩnh vực vận chuyển và đã có mặt tại 6 quốc gia trong khu vực Đông Nam Á cho biết, theo báo cáo của Google gần đây nhất đã đánh giá tăng trưởng của thương mại điện tử ở Việt Nam tăng gấp 3 lần, khoảng 52 tỷ đô vào năm 2025. Ninja Van Việt Nam cho rằng, có 3 cơ hội chính đối với logistics Việt Nam để trở thành điểm đến về đầu tư e-logistics tại Đông Nam Á.

Thứ nhất, đó là số lượng đơn hàng. Theo đánh giá của Ninja Van, số lượng đơn hàng thương mại điện tử trong 5 năm vừa qua đã tăng gấp 3 lần. Thứ hai là đối tượng khách hàng mà Ninja Van phục vụ kể cả về người bán và người mua có độ phủ sóng rộng.

“Một trong những trải nghiệm của chúng tôi thấy ở Việt Nam có một đặc thù tương đối khác so với các nước Đông Nam Á, đó là ngoài việc tăng trưởng số lượng khách hàng còn tăng trưởng về độ phủ rộng của khách hàng. Hiện nay khách hàng sử dụng giao dịch thương mại điện tử đã phủ rộng ở 63 tỉnh thành, trong khi Thái Lan thì 90% khách hàng chúng tôi phục vụ là ở Bangkok”, ông Phan Xuân Dũng cho biết.

Cơ hội thứ 3 là về chất lượng dịch vụ. Vì logistics phục vụ cho chặng cuối của thương mại điện tử, Ninja Van cũng như các doanh nghiệp logistics có cơ hội mở rộng thêm các loại dịch vụ khác như hậu cần, kho bãi, đóng gói hàng hóa. Trong thời gian tới Ninja Van sẽ tập trung vào xuất nhập khẩu hàng hóa, liên kết giữa Việt Nam và các nước khác ở khu vực Đông Nam Á, Châu Á…

Ông Phan Xuân Dũng cũng cho rằng các cơ hội này cũng đi cùng 3 thách thức khác. Thứ nhất là liên quan đến số lượng đơn hàng. Khi đơn hàng tăng lên gấp 3, về mặt vận hành nếu làm không khéo sẽ không thể làm giảm chi phí trên đơn hàng. Vì vậy để vận hành tốt, doanh nghiệp phải nghĩ đến nhiều phương án khác nhau, bao gồm cả về công nghệ, đào tạo con người, để làm giảm chi phí trên một đơn hàng xuống vì hiện tại chi phí hậu cần logistics ở Việt Nam tương đối cao hơn các nước khác.

Về mặt khách hàng, hiện nay dịch vụ đã mở rộng ở 63 tỉnh thành, kéo theo đối tượng khách hàng sẽ nằm ở cả khu vực thành phố và nông thôn. Thói quen nhận hàng cũng có sự khác biệt nhất định. Vì vậy doanh nghiệp cũng phải áp dụng các yếu tố về mặt công nghệ, con người để đưa chất lượng phục vụ tốt nhất đến mọi đối tượng khách hàng. Về dịch vụ, cơ hội mở ra nhưng cũng đi cùng nhiều thách thức khác nữa. Là làm thế nào có thể tích hợp thêm nhiều dịch vụ khác nhau trên chặng cuối mà vẫn đạt được chất lượng, hiệu quả và đưa đến cho khách hàng những trải nghiệm tốt nhất.